Late for the Sky

In Centre Pompidou bezocht ik de expositie Magritte, la Trahison des Images. In goed Nederlands: Magritte, Gezichtsbedrog. De tentoonstelling bood met 88 werken een royaal overzicht van het omvangrijk oeuvre van deze Belgische surrealist (1898-1967). Ik hoopte er L’Empire des Lumières aan te treffen, een werk uit 1954, De Heerschappij van het Licht. Het hing er niet.

Dit werk inspireerde twintig jaar later Jackson Browne bij het hoesontwerp voor zijn lp Late for the Sky. Ik citeer uit de credits, zoals we deze op de achterkant van de hoes aantreffen: ‘Cover concept Jackson Browne if it’s all reet with Magritte’. De Belg zelf kon daar feitelijk niet op ingaan, omdat hij op dat moment al zeven jaar dood was. Browne gaf Bob Seidemann opdracht een hoes te ontwerpen waarin een dergelijke sinistere tegenstelling tussen licht en donker, tussen geboorte en verval te zien zou zijn. Daarin is hij uitstekend geslaagd. De typografie is van Rick Griffin, een kunstenaar uit de psychedelische scene van Haight-Asbury, San Francisco.

We zien een Chevrolet Bel Air Club Coupé uit 1953. Kenners zien het onmiddellijk. Anderen niet. Voorts zien we een lantaarnpaal met een kap die qua vorm wat Jugendstil aandoet en schaars licht in de enkele huizen die we aantreffen. Het donker en licht wordt met enige fantasie diagonaalsgewijs en haast gelijkmatig verdeeld.

Jackson Browne is een briljante singer-songwriter. Buitencategorie van de jaren zeventig. Top van de Eredivisie.

‘Maar hij was toch die funky Godfather of Soul,’ merken de mensen op wanneer ze veronderstellen dat we van doen hebben met die schreeuwerige James Brown. Spraakverwarring. Muzikale onbenulligheid.

Browne is afkomstig uit Californië en verkeerde in de muzikale, wat incestueuze coterie van de Amerikaanse west coast en dan vooral The Eagles. Samen met Don Henley, zanger en drummer van deze band, schreef hij de klassieker Take it Easy van The Eagles. Zijn eigen, wat ingetogener, larmoyante versie horen we op zijn lp For Everyman uit 1973. Browne is een uitgesproken onheilsprofeet van de baby-boomers die in de jaren zeventig gedesillusioneerd en opgebrand terugkijken op hun verloren jeugdidealen, de Woodstock-generatie die de weg was kwijtgeraakt toen de jaren zestig-droom over een nieuwe, mooiere maatschappij was uitgelopen in een wereld van genotzucht en hedonisme, van Nixon en Vietnam. In zijn liedjes weet hij zijn persoonlijke gedachten en gevoelens zodanig in tekst en muziek neer te zetten, dat deze voor generatiegenoten herkenbaar zijn. Hij slaat de spijker op de kop!

Late for the Sky is misschien wel mijn meest dierbare lp. Hartverscheurende autobigrafische liedjes, scherp geformuleerde teksten, in eenvoudige en gevoelige melodie verpakt en gezongen met een wat omfloerste stem. Verpletterende herfstmuziek. Weltschmerz van de bovenste plank. Muzikaal is het allemaal niet zo ingewikkeld. Integendeel zelfs. Bij de eenvoudige, haast saaie, sobere arrangementen is de hoofdrol weggelegd voor David Lindley. Vooral met zijn slide-guitar en viool roept hij een passende, melancholieke sfeer op. Als sessiemuzikant wordt hij niet geroemd als multi-instrumentalist, maar als maxi-instrumentalist. Dan weten we met wie we hier van doen hebben.

November 1974. Radijsstraat 23a, Groningen. Voor het eerst leg ik het droeve Late for the Sky op mijn draaitafel. Het gaat slechts om acht liedjes, liedjes over liefde, dood, eenzaamheid en teloorgang. Vrijwel alle grijpen je naar de keel. Met citaten die er toe doen loop ik de lp na en ik voorzie deze elk met een link naar YouTube.

Kant A begint met de titelsong, een smartlap in de beste traditie. Het verhaalt over de gestrande, moeizame relatie met zijn vrouw Phyllis Major. Een jaar later pleegt ze zelfmoord. Op The Pretender, de prachtige lp die hij in 1976 na deze uitbracht, verhaalt hij daar expliciet over en wel in het wonderschone Sleep’s dark and silent gate. Late for the Sky verwoordt de ijdele hoop een vervlogen relatie ten goede te kunnen keren, zelfs wanneer je tegen beter weten in ziet dat het daarvoor eigenlijk al te laat is.

https://www.youtube.com/watch?v=kqYiHkx7ils

‘Looking hard into your eyes

There was nobody I’d ever known

Such an empty surprise to feel so alone.’

Fountain of Sorrow sluit hier naadloos op aan.Het geloof in een ideale relatie is na al die jaren een illusie gebleken, maar Browne weigert vooralsnog zich met dit feit te verzoenen.

‘When you see through love’s illusions there lies the danger

And your perfect lover just looks like a perfect fool

So you go running off in search of a perfect stranger.’

Dit zou Browne geschreven hebben na zijn korte relatie met Joni Mitchell. Beiden verkeerden in een promiscue wereldje. Dit terzijde. De pijnlijke strekking luidt dat men altijd iets in een ander zoekt wat uiteindelijk niet wordt gevonden. Omdat dat er gewoonweg niet is. En daar zul je het beiden maar mee moeten doen.

https://www.youtube.com/watch?v=XaoHbNNK58k

Op 22 november 1974 ging ik naar Lochem, naar mijn vriendinnetje van toen. In mijn agenda citeerde ik een opbeurende strofe uit Fountain of Sorrow, een die stilletjes getuigt van verlangen en passie.

Het volgende liedje, Farther on ligt inhoudelijk in het verlengde van het vorige. Feitelijk een overbodige constatering, een open deur. Het is immers vrijwel allemaal kommer en kwel.

https://www.youtube.com/watch?v=e9rFm_mX0JU

‘Now there is a world of illusion and phantasy

In the place where the real world belongs.’

Voor het mooie The Late Show moeten we even terug naar de hoesfoto. We zien de Bel-Air uit 1953 langs het trottoir geparkeerd. Browne gaat er met zijn geliefde mee van door. Aan het eind van dit liedje gooit hij haar portier met een mooie, doffe klap dicht, loopt om de auto, kruipt achter het stuur, trekt zijn deur dicht, start de motor en de auto gromt weg. 

https://www.youtube.com/watch?v=lF7pMqCZWio

‘It’s like you’re standing in the window

Of a house nobody lives in

And I’m sitting in a car across the way

It’s an early model Chevrolet

I’ts a warm and windy day

You go and pack your sorrow

The thrashman comes tomorrow

Leave it at the curb, and we’ll just roll away.’

Dromend rijdt de romanticus weg naar de plek waar de lucht en de weg elkaar raken. Dan draaien we de lp om. Kant B.

In de eerste regel van het eerste nummer, The Road and the Sky, pakt hij meteen de draad op waar hij bij het vorige liedje was gebleven:

‘Wken we come to place where the road and the sky collide

Throw me over the edge and let my spirit glide

They told me I was going to have a work for a living

But all I want to do is ride

I don’t care where we’re going from here

Honey, you decide.’

In een haast niet bij te houden razend tempo en met een jengelende piano, zoals we deze van Jerry Lee Lewis kennen, verwijst Browne, nauwelijks verhullend, naar cruising, een hitsig thema waar Bruce Springsteen ook wel raad mee wist.

https://www.youtube.com/watch?v=uUDnPcuuWf4

For a Dancer is droevig, maar van een ongekende schoonheid. Het gaat over de dood van een vriendin, welke hem maar al te goed deed beseffen het leven maar vooral te omhelzen. Pluk de dag, want de venijnige dood ligt op de loer.

https://www.youtube.com/watch?v=78AVc2jV4Sg

‘Just do the steps that you’ve been shown

By everyone you’ve ever known

Until the dance becomes your very own

No matter how close to yours another steps have grown

In the end there is one dance you’ll do alone.’

Een bittere constatering, een onvermijdelijk feit.

En dan volgt Walking Slow een verrassend opgewekt niemendalletje waarin Browne ons met kennelijk plezier, maar met lichte nostalgie, meeneemt naar de plek van zijn jeugd. Het is een liedje dat met al zijn vrolijkheid op deze lp detoneert.

https://www.youtube.com/watch?v=lim_j-CLsfs

Tot slot, het pièce-de-résistance: Before the Deluge. In deze melancholische apotheose maakt Browne in prekerige en dweperige bewoordingen de balans op: waar hebben de dromen uit zijn jeugd hem uiteindelijk gebracht. Het is de treurige constatering van en berusting in het feit dat zijn jeugdig idealisme en het onschuldig geloof in de hippie-idealen van de jaren zestig voorgoed zijn verkwanseld.

https://www.youtube.com/watch?v=7SX-HFcSIoU

‘And on the brave and crazy wings of youth

They went flying around in the rain

And their feathers, once so fine, grew torn and tattered.’

Aldus beschrijft Browne het einde van een tijdperk.

Late for the Sky: een juweel, woord voor woord, noot voor noot.