Advocaten van de Duivel

Je bent pas schuldig wanneer de rechter je heeft veroordeeld. Daarvóór ben je verdachte. Zo werkt dat in een democratische rechtsstaat.

De zaak tegen Anders Breivik is juridisch nog lang niet afgewikkeld. Ter herinnering: Breivik richtte op 22 juli 2011 een bloedbad aan op,onder meer,het Noorse eiland Utoya. De rechtszaak in deze vindt momenteel in Oslo plaats.Vooruitlopend op de uiteindelijke gerechtelijke uitspraak meen ik me bovenstaande titel te mogen bezigen.

Psychiaters worstelen over de vraag of Breivik op 22 juli 2012 bij zijn volle verstand was en alles op een rijtje had toen hij die dag 78 mensen doodknalde, of dat hij dit deed als een doorgeslagen, doldrieste, knettergekke psychopaat, als een eenzame wolf in een vlaag van idiote verstandsverbijstering. De rechtszaak in deze moet antwoord geven op deze ingewikkelde vraag. Aan welk psychiatrische diagnostiek ga je je refereren? En welke negeer je? En waarom? Wetenschappelijke uitgangspunten in deze wisselen ongeveer per decennium op basis van nieuwe inzichten. Uitgangspunt hierbij is het wereldwijd gehanteerde classificatiesysteem voor psychiatrische aandoeningen,de Diagnostic and Statistical Manual for Mental Disorders. Een geheel herziene versie hiervan verschijnt dit jaar.

Duidelijk: de rechtspraak is geen rechte lat waaraan je bepaalde gedragingen eenvoudig afmeet en strak kunt beoordelen. Het kan morgen immers ineens weer helemaal anders zijn dan vandaag.Hoe dan ook, de essentie van de rechtspraak is te komen tot een zorgvuldig gewogen en goed geformuleerd juridisch oordeel. Hoe relatief een en ander dan ook uiteindelijk is.

De titel van dit bericht sluit aan bij de volgende twee zaken.

Allereerst.

Hoe kan het bestaan dat een advocaat ingenomen en tevreden bij Knevel en Van den Brink (29 mei 2012)uiteenzet twee jongens te hebben vrijgepleit van vervolging voor dood door schuld. Beiden waren per brommer op pad om een supermarkt te beroven. Op hun weg daartoe werden ze door een politieauto op de huid en in de nek gezeten. Dit benauwde hen zo, dat ze hals over kop het hazenpad kozen. Daarbij reden ze en passant iemand dood. Omdat de Officier van Justitie niet eenduidig kon aantonen wie van de twee de bromfiets feitelijk bestuurde en dus het slachtoffer dood door rood reed, werden beiden vrijgesproken.Bram Moszkowicz was in deze zaak hun advocaat.Met een lachje van triomf verhaalde hij trots over deze uitspraak. Na afloop van de uitzending verliet hij de studio en zocht het bed van Eva. Ongetwijfeld zal zijn succes in deze haar onmiddellijk ter ore komen. Dan gaan ze lekker slapen. Terzelfder tijd zoeken de nabestaanden van het slachtoffer verward en onbegrepen óók de nacht.

Terug naar Oslo.

Breivik is een merkwaardige gast. Neemt niet weg dat hij ook recht heeft op een eerlijk juridisch proces. Daartoe bewaakt de advocaat de rechtsgang. Breivik doet het echter met meer dan dat: vier stuks advocaten houd hij er maar liefst op na. Zij presenteerden zich in de pers met ongepaste glamour, desondanks sterk en strak.

Allereerst deze foto.

Men is ritmisch gegroepeerd op en rond een zwart rundleren bank, onmiskenbaar de Klippan van IKEA. We herkennen dit meubel aan de aluminium draaipootjes met aan de voetjes een zwart rubberen ring, aan de breedte van de armleggers en aan de naad in het midden van de zitting. Deze laatste houdt de zaak mooi recht. Maar hoe zit dat met die advocaten?

Van links naar rechts.

Een zware loodgieterstas zucht tegen de bank, de vermoedelijke eigenaar kijkt op dat moment streng de camera in. Zijn broek is strak gestreken, de vouw zit er mooi in. We zien de zool van zijn schoen: van slijtage geen enkele sprake. Nauwelijks op gelopen. Speciaal voor deze zaak aangeschaft, dat kan niet anders.

Dan de dame die haar voorhoofd fronst. Ze zit op de rand van de bank. Haar rok verraadt niet precies hoe, evenmin als de enige voet die van haar zichtbaar is dat doet. Vrouwen houden sommige dingen heel graag privé en intiem. Ook hier. Maar niet haar diep uitgesneden decolleté en de bling-bling aan sieraden rond hals, in oren en om beide polsen.

Resteren de twee overige advocaten, veertigers die, evenals de dame en de loodgieter, met ernstige blik de lens zoeken. Dit is een fotografisch trucje: de kijker pak je hier mooi mee in en daarmee trek je hem naar je toe.

Enfin: beide advocaten verschillen nogal in hun presentatie.

De man helemaal rechts staat op één standbeen en dat volstaat voor deze foto. Zijn schoen zonder hak verwondert me. Dit terzijde. Hoe dan ook, hij oogt door zijn ingenomen pose minder stijf dan dat hij eigenlijk misschien wel is. Het bovenste knoopje van zijn colbert doet goed en netjes zijn werk. Gelet op de vouwen daarin, dan heeft hij misschien een maatje te klein aangeschaft. Zijn kordate, zelfverzekerde houding, zijn coiffure en couture zouden in Mad Men zeker niet misstaan. Wél die van zijn collega die naast hem wat onderuitgezakt op de bank heeft plaatsgenomen. Hij heeft een wat nonchalante haardos á la Jeroen Pauw en een gecultiveerd onverzorgd gezicht. Waar de kale man helemaal links zijn beide benen haast krampachtig over elkaar dichtknijpt, spreidt hij deze ongegeneerd en haast provocatief symmetrisch uiteen.

Lichaamstaal zegt zo veel meer dan het knullig gesproken woord. 

Op deze geregisseerde foto van Heiko Junge gebeurt van alles. 

Voor het imago kiest men nogal eens strategisch voor een geconstrueerd beeld. Ook hier. De bedoeling van een en ander ontgaat me wat.

‘Kom maar op!’ die uitdagende houding lijken alle vier op hun eigen, intimiderende wijze te provoceren.

Elders trof ik nog een foto van deze advocaten. Dezelfde fotograaf, dezelfde grijs-witte achtergrond en alles van het zelfde laken een pak, maar dan wat anders geënsceneerd.

Anders?

Hoe zo?

Het gewicht van de inhoud van de loodgieterstas maken we op aan de licht asymmetrische houding van de advocaat die deze torst. Het blijkt een best zwaar dossier. Dat zal!

De dame is aanwezig zoals ze al was, alleen de armbanden aan haar linker arm hebben plaatsgemaakt voor een horloge en twee ringen aan midden- en ringvinger. Een zwangerschap dicht ik haar eigenlijk niet toe, eerder obesitas. Niettemin flatteren de rode koontjes en de in mooi rood gestifte lippen haar.

Bij de andere advocaten klopt het zoals het hoort: de Mad Man presenteert zich als zodanig en de ander staat er achteloos en uitdagend te staan. Handen achteloos in de zak. Zo doe je dat.

Deze fotografie sluit naadloos aan bij Breivik, zoals we deze kennen vanuit de rechtszaal: een ijdele verdachte, die zich tot in de puntjes gesoigneerd poseert, met een stuurse, eigenzinnige en fanatieke blik. Dat geeft hem die mooie gladde, ovale kop die altijd maar weer en onwillekeurig om begrip lijkt te vragen.De presentatie van Breivik en zijn kwartet advocaten laat zich, wat mij betreft, met één woord samenvatten:vanitas.

Dat is wat het is.